Deadnaming: brutalna prawda, której Polska nie chce słyszeć

Czy można wymazać czyjąś tożsamość jednym słowem? Deadnaming to nieobce zjawisko dla wielu osób transpłciowych i niebinarnych w Polsce, choć w oficjalnych statystykach praktycznie nie istnieje. W czasach, gdy dyskusje o inkluzywności nabierają tempa, temat deadnamingu wciąż funkcjonuje w szarej strefie społecznej świadomości. To nie tylko „martwe imię”, lecz brutalna forma odmowy uznania czyjegoś istnienia – często ukryta za pozorną niewiedzą, czasem ubrana w jawny akt przemocy słownej. Jakie są skutki tego zjawiska, dlaczego społeczeństwo nie dostrzega jego powagi i jakie mechanizmy pozwalają je podtrzymywać? Ten artykuł to nie tylko przegląd faktów, ale też głosy osób, których życie deadnaming zmienia w codzienną walkę o godność. Dowiesz się, jakie są realne konsekwencje psychologiczne, jak wygląda polskie prawo wobec deadnamingu, co robią organizacje społeczne i jak Ty możesz realnie wesprzeć osoby dotknięte tym problemem.

Czym naprawdę jest deadnaming i dlaczego to nie tylko kwestia słów

Definicja deadnamingu: więcej niż martwe imię

Deadnaming to używanie imienia nadanego osobie transpłciowej lub niebinarnej przy urodzeniu, które zostało przez nią odrzucone i zastąpione nowym, zgodnym z jej tożsamością płciową. Choć termin ten pojawił się w polskiej debacie dopiero w ostatnich latach, skutki deadnamingu są odczuwane od dekad. Według ekspertów z Verywell Mind, 2023, deadnaming nie jest zwykłą pomyłką – to akt odmowy uznania tożsamości, mogący prowadzić do traumy i wykluczenia.

Definicje kluczowych pojęć:

Deadnaming, jak podkreślają psycholodzy z Pridecorner, 2023, to nie tylko kwestia słów. To narzędzie kontroli, przypominające osobie transpłciowej o jej przeszłości, której często nie chce publicznie ujawniać. Dla wielu osób jest to akt upokorzenia, a nawet przemocy psychicznej, prowadzący do lęku, depresji czy wycofania społecznego.

Historia deadnamingu w kulturze polskiej

Choć deadnaming jako pojęcie jest w Polsce stosunkowo nowe, problem marginalizowania tożsamości płciowej istniał od lat. W tradycyjnej kulturze polskiej, gdzie normy płciowe były twardo zdefiniowane, osoby transpłciowe żyły często na marginesie, zmuszone ukrywać swoją prawdziwą tożsamość. Dopiero rozwój ruchów LGBTQ+ i większa dostępność informacji w Internecie umożliwiły publiczną debatę o takich zjawiskach jak deadnaming.

Tabela 1: Historia deadnamingu w kulturze polskiej
Źródło: Opracowanie własne na podstawie KPH, Trans-Fuzja, WspieramKulture

W polskiej historii nie znajdziemy szeroko opisywanych przypadków deadnamingu, bo osoby transpłciowe były najczęściej wymazywane z debaty publicznej. Dziś temat ten powoli przebija się do mainstreamu, choć wciąż brakuje rzetelnych badań i oficjalnych danych.

Najczęstsze mity i nieporozumienia

Deadnaming w polskim społeczeństwie jest często bagatelizowany. Brak edukacji skutkuje powielaniem mitów, które utrudniają realną zmianę.

• Deadnaming to tylko pomyłka: W rzeczywistości jest to akt odmowy uznania czyjejś tożsamości, a nie niewinny lapsus językowy. Według Obserwatorium Językowego UW, deadnamingu nie można usprawiedliwiać niewiedzą, zwłaszcza gdy osoba stanowczo informuje o swoim imieniu.
• To nie szkodzi, to tylko słowo: Fakty są inne. Badania psychologiczne pokazują, że deadnaming poważnie rani i prowadzi do obniżenia poczucia własnej wartości.
• Każdy czasem się myli: Owszem, ale powtarzające się używanie martwego imienia to już nie błąd, lecz przejaw braku szacunku.
• Prawo nie chroni tych osób, więc temat jest marginalny: Brak regulacji nie oznacza, że problem nie istnieje — wręcz przeciwnie, to świadczy o systemowej ignorancji.

"Deadnaming to forma przemocy, której społeczeństwo często nie chce zauważyć. To nie jest tylko imię – to odrzucenie tożsamości." — Psycholożka Trans-Fuzji, Trans-Fuzja, 2023

Wpływ deadnamingu na życie codzienne: skutki psychologiczne i społeczne

Psychologiczne konsekwencje deadnamingu

Deadnaming to nie tylko słowa, ale realne ciosy w psychikę. Według badań APA, 2024, nieuznawanie wybranego imienia prowadzi do poważnych problemów psychicznych: depresji, lęku, a nawet myśli samobójczych. Psycholodzy podkreślają, że deadnaming to mikroagresja, która, powtarzana regularnie, przyczynia się do trwałej traumy.

"Używanie martwego imienia to sygnał, że nie akceptujesz czyjejś tożsamości – to boli bardziej niż można sobie wyobrazić." — Dr. Alex Nowicki, psycholog kliniczny, PsychCentral, 2023

Lista najczęstszych konsekwencji psychologicznych deadnamingu:

• Obniżone poczucie własnej wartości: Osoby dotknięte deadnamingiem częściej zgłaszają brak pewności siebie i poczucie bycia „niewidzialnymi” społecznie.
• Depresja i zaburzenia lękowe: Badania z 2023 roku pokazują, że regularne doświadczanie deadnamingu zwiększa ryzyko wystąpienia tych zaburzeń nawet o 30%.
• Izolacja społeczna: Lęk przed byciem deadnamingowanym prowadzi do unikania kontaktów międzyludzkich, szkoły, pracy, a nawet rodziny.
• Trudności w procesie afirmacji tożsamości: Powtarzające się martwe imię to przeszkoda w budowaniu własnej, stabilnej tożsamości.

Deadnaming w rodzinie, pracy i szkole

Konsekwencje deadnamingu są szczególnie dotkliwe w codziennych relacjach — w domu, w pracy, w szkole. W rodzinach nierzadko dochodzi do celowego używania martwego imienia jako formy kontroli lub „przypomnienia” o dawnym życiu. W placówkach edukacyjnych i korporacjach brak procedur równościowych sprawia, że deadnaming bywa normą — i jest rzadko karany.

Tabela 2: Deadnaming w różnych środowiskach życia
Źródło: Opracowanie własne na podstawie Trans-Fuzja, APA, 2024

W miejscach pracy deadnaming często wynika z braku aktualizacji danych kadrowych lub niechęci do wprowadzenia zmian. W szkołach problemem są archaiczne systemy informatyczne i brak szkoleń dla nauczycieli. W efekcie osoby transpłciowe są zmuszone do ciągłej walki o elementarny szacunek.

Badania i statystyki: co mówią liczby?

W Polsce brakuje oficjalnych statystyk dotyczących skali deadnamingu — to wynik systemowej niewidzialności problemu. Jednak organizacje takie jak KPH i Trans-Fuzja regularnie opisują przypadki, które docierają do ich biur. Na świecie, według badań APA z 2024 roku, aż 71% osób transpłciowych doświadczyło deadnamingu w przestrzeni publicznej lub prywatnej.

Tabela 3: Skala deadnamingu i jego konsekwencje
Źródło: APA, 2024, Trans-Fuzja

Brak oficjalnych liczb w Polsce to nie przypadek. Problem jest ignorowany przez instytucje, a osoby dotknięte deadnamingiem wciąż rzadko zgłaszają takie przypadki do odpowiednich organów, obawiając się stygmatyzacji lub braku reakcji.

Polska rzeczywistość deadnamingu: prawo, praktyka i szare strefy

Deadnaming a prawo polskie: luka czy ochrona?

W polskim systemie prawnym nie funkcjonuje przepis, który jednoznacznie penalizowałby deadnaming. Zmiana imienia wymaga wciąż skomplikowanej, sądowej procedury i diagnozy lekarskiej, co jest dodatkowym źródłem stresu i wykluczenia.

Tabela 4: Analiza luk prawnych dotyczących deadnamingu w Polsce
Źródło: Wikipedia, 2024, UODO

Instytucje publiczne i cyfrowe pułapki

Największym wyzwaniem są instytucje publiczne: urzędy, szkoły, uczelnie i placówki medyczne. Często nie mają procedur pozwalających na szybkie zaktualizowanie danych, a systemy informatyczne automatycznie wyświetlają martwe imię, nawet jeśli osoba przedłożyła już wyrok sądu. Sytuację pogarszają cyfrowe bazy danych, które „pamiętają” stare dane i przekazują je dalej — czasem nawet do podmiotów zewnętrznych.

Lista głównych pułapek instytucjonalnych:

• Brak możliwości zmiany imienia w systemach elektronicznych bez sądowego wyroku.
• Wysyłka korespondencji urzędowej na martwe imię mimo złożenia wniosku o zmianę.
• Ujawnienie martwego imienia w dokumentach wewnętrznych, np. listach obecności, legitymacjach.
• Brak szkoleń dla pracowników instytucji na temat osób transpłciowych i niebinarnych.

Czy deadnaming można zgłosić? Procedury i wyzwania

Proceduralnie deadnaming można zgłaszać jako naruszenie dóbr osobistych (Kodeks cywilny) lub naruszenie ochrony danych osobowych (RODO). Jednak brak jest dedykowanej procedury, a większość spraw nie trafia do sądu z powodu obaw o stygmatyzację i długotrwałość postępowania.

1. Ustalenie naruszenia: Zidentyfikuj sytuację deadnamingu, zbierz dowody (np. e-maile, dokumenty).
2. Zgłoszenie do pracodawcy/instytucji: Przekaż oficjalną prośbę o zaprzestanie używania martwego imienia.
3. Zgłoszenie do UODO: Jeśli naruszenie dotyczy danych osobowych, możesz złożyć skargę do Urzędu Ochrony Danych Osobowych.
4. Pozew cywilny: W przypadku poważnych naruszeń rozważ pozew o ochronę dóbr osobistych.
5. Wsparcie organizacji społecznych: Skontaktuj się z organizacjami, takimi jak Trans-Fuzja czy KPH, które pomagają osobom transpłciowym w takich sprawach.

W praktyce większość osób nie decyduje się na oficjalne zgłoszenie deadnamingu. Powodem jest głównie brak wiary w skuteczność systemu i lęk przed wtórną wiktymizacją.

Dlaczego ludzie deadnamingują? Motywacje, ignorancja i opór

Od nieświadomości do jawnej agresji: typologia zachowań

Powody deadnamingu są różne – od szczerej niewiedzy po złośliwą prowokację. Oto najczęstsze typy zachowań obserwowane w polskim społeczeństwie:

• Nieświadoma pomyłka: Brak wiedzy o zmianie imienia, często wśród dalszych znajomych czy urzędników.
• Ignorancja: Świadome lekceważenie próśb, wynikające z przekonania, że „to wymysły”.
• Opór wobec zmian: Lęk przed nowym, obrona tradycyjnych wartości, często spotykana w rodzinach.
• Jawna agresja: Celowe używanie martwego imienia jako forma przemocy psychicznej lub narzędzie kontroli.

Przykłady z życia: historie, które bolą

Nie trzeba daleko szukać, by znaleźć realne przykłady deadnamingu w Polsce. „W pracy miałem podpisane identyfikatory starym imieniem, mimo wyroku sądu. Każda wizyta w sekretariacie była upokorzeniem” – opowiada Kacper, osoba transpłciowa z Warszawy.

"Za każdym razem, gdy ktoś używał mojego dawnego imienia, czułem się, jakby wykreślano mnie z rzeczywistości. To nie był wstyd – to był lęk przed utratą własnej tożsamości." — cytat z wywiadu dla Trans-Fuzja, 2023

Obrona deadnamingu: argumenty kontra fakty

Część społeczeństwa stara się usprawiedliwić deadnaming, powołując się na:

• „Nie znam się na tych nowych trendach, więc nie będę zmieniać swoich nawyków.”
• „To tylko żart, przecież cię znam od dziecka.”
• „Tak masz w dokumentach, więc muszę tak cię nazywać.”
• „Zmiana imienia to fanaberia.”

W rzeczywistości żadne z tych argumentów nie wytrzymuje konfrontacji z faktami. Psychologowie i organizacje LGBTQ+ jednoznacznie podkreślają, że deadnaming to akt przemocy słownej, a nie niewinna pomyłka. Brak szacunku dla czyjejś tożsamości nie jest wyborem – to naruszenie podstawowych praw człowieka. Badania wykazują, że relacje oparte na szacunku dla wybranego imienia i tożsamości są znacznie zdrowsze i mniej konfliktowe.

Jak reagować na deadnaming? Przewodnik krok po kroku

Co robić, gdy cię deadnamingują?

Doświadczenie deadnamingu jest bolesne, ale istnieją sprawdzone strategie, które pomagają odzyskać kontrolę nad sytuacją.

1. Wyraźnie poinformuj o preferowanym imieniu: Spokojnie, ale stanowczo zakomunikuj, jak chcesz być nazywany/a.
2. Poproś o poprawkę: Jeśli sytuacja się powtarza, ponów prośbę – najlepiej na piśmie lub z udziałem świadka.
3. Oceń intencje: Zastanów się, czy to pomyłka, czy celowy akt – dostosuj odpowiedź.
4. Skorzystaj ze wsparcia organizacji: Jeśli rozmowa nie przynosi efektu, poproś o wsparcie np. Trans-Fuzji czy psycholog.ai.
5. Zgłoś naruszenie: W przypadku uporczywego deadnamingu rozważ zgłoszenie naruszenia dóbr osobistych lub ochrony danych osobowych.

Każdy krok to walka o godność, której nikt nie powinien się wstydzić. Warto pamiętać, że nie jesteś sam/a – coraz więcej instytucji i organizacji oferuje realne wsparcie.

Jak wspierać ofiary deadnamingu?

Bycie sojusznikiem to nie deklaracja, lecz konkretne działania oparte na empatii i szacunku.

• Słuchaj, a nie oceniaj — pozwól osobie wypowiedzieć się na temat swoich uczuć.
• Używaj zawsze wybranego imienia, nawet jeśli inni tego nie robią.
• Poprawiaj osoby, które deadnamingują — nawet jeśli to twoi bliscy.
• Zaoferuj pomoc przy zgłaszaniu naruszenia lub w kontaktach z instytucjami.
• Wspieraj organizacje walczące z deadnamingiem — każda pomoc się liczy.

"Małe gesty wsparcia ze strony najbliższych mogą uratować życie osobom transpłciowym. Deadnaming nie jest żartem, ale raną, którą można zamknąć tylko szacunkiem." — cytat z kampanii KPH, 2023

Strategie dla organizacji i szkół

Instytucje mogą (i powinny) wdrażać konkretne rozwiązania minimalizujące ryzyko deadnamingu:

• Stworzenie polityki równościowej i edukacja kadry na temat transpłciowości.
• Umożliwienie zmiany imienia w systemach wewnętrznych na podstawie oświadczenia lub wniosku.
• Reagowanie na zgłoszenia deadnamingu natychmiastowo i zgodnie z przyjętymi procedurami.
• Wyznaczenie osoby kontaktowej ds. równości i wsparcia psychologicznego.
• Współpraca z organizacjami LGBTQ+ w zakresie szkoleń i kampanii edukacyjnych.

Tabela 5: Praktyczne strategie organizacyjne przeciw deadnamingowi
Źródło: Opracowanie własne na podstawie dobrych praktyk Trans-Fuzja

Deadnaming online: cyfrowy ślad i nowe zagrożenia

Formularze, bazy danych i algorytmy — gdzie technologia zawodzi

W cyfrowym świecie deadnaming potrafi być jeszcze bardziej upokarzający. Stare dane mogą „prześladować” osobę latami — w social mediach, e-mailach firmowych, elektronicznych dziennikach czy bazach danych klientów. Automatyzacja i brak opcji zmiany imienia bez skomplikowanej procedury to cyfrowa pułapka, przed którą trudno się obronić.

Najczęstsze problemy cyfrowe:

• Brak opcji edycji imienia w szeroko używanych platformach.
• Algorytmy personalizujące treści na podstawie danych z przeszłości.
• Udostępnianie martwego imienia w procesach rekrutacyjnych lub marketingowych.

Cyberprzemoc i deadnaming w social media

Deadnaming w mediach społecznościowych to szczególny rodzaj cyberprzemocy. Publiczne wyjawienie „martwego imienia” bywa formą outingu, prowadzącą do hejtu, szantaży i ostracyzmu.

Tabela 6: Deadnaming w polskich i globalnych social mediach
Źródło: Opracowanie własne na podstawie analizy użytkowników i raportów Trans-Fuzja

Deadnaming online jest szczególnie trudny do usunięcia — raz ujawniony deadname może być „kopiowany” i rozpowszechniony bez zgody osoby zainteresowanej. To nie tylko trauma psychiczna, ale też ryzyko utraty pracy czy bezpieczeństwa.

Rola AI i narzędzi wsparcia (np. psycholog.ai)

Nowoczesne narzędzia AI, takie jak psycholog.ai, pozwalają na anonimowe i bezpieczne wsparcie emocjonalne dla osób doświadczających deadnamingu. Dzięki sztucznej inteligencji można otrzymać natychmiastową pomoc — ćwiczenia radzenia sobie z lękiem, strategie asertywności czy wsparcie w budowaniu odporności psychicznej.

AI pomaga również w monitorowaniu własnych emocji oraz w dostarczaniu porad, jak reagować na mikroagresje. To szczególnie ważne w sytuacji, gdy tradycyjne kanały psychologiczne zawodzą lub dostęp do wsparcia jest utrudniony. Narzędzia takie jak psycholog.ai są częścią nowego podejścia do zdrowia psychicznego, które łączy technologię z ludzką wrażliwością.

Deadnaming a tożsamość: głosy osób transpłciowych i sojuszników

Osobiste historie: różne perspektywy

Za każdą statystyką kryje się człowiek i jego historia. Dla wielu osób transpłciowych deadnaming to bolesny epizod, który zostaje w pamięci na długie lata. „Najgorsze było, gdy własna matka nazywała mnie martwym imieniem podczas rodzinnych uroczystości. Czułem się, jakby moja walka o siebie była niewidzialna” — opowiada Maja, studentka z Krakowa.

"Deadnaming to wyrok społeczny, który odbiera mi nie tylko imię, ale też poczucie bezpieczeństwa." — anonimowa wypowiedź z raportu Trans-Fuzja, 2023

Każda z tych historii to dowód na to, że martwe imię to nie tylko znak przeszłości, ale realne narzędzie wykluczenia.

Jak deadnaming wpływa na coming out i życie codzienne

Deadnaming to bariera, która wpływa na każdy aspekt życia osób transpłciowych:

• Opóźnienie coming outu — strach przed wyśmianiem lub odrzuceniem.
• Trudności w nawiązywaniu nowych znajomości — lęk przed ujawnieniem martwego imienia.
• Problemy w pracy i edukacji — konieczność ciągłego tłumaczenia się z niezgodności danych.
• Wzrost nieufności wobec instytucji — przekonanie, że system nie jest po stronie osób transpłciowych.

Wszystkie te czynniki sprawiają, że deadnaming znajduje się w centrum walki o elementarną godność, a nie tylko o czysto formalną zmianę danych.

Sojusznicy i wsparcie: jak budować sieć pomocy

Silna sieć wsparcia to podstawa procesu wychodzenia z traumy po deadnamingu.

• Angażowanie się w grupy wsparcia lokalne i online.
• Szukanie wsparcia u zaufanych przyjaciół i sojuszników.
• Korzystanie z narzędzi takich jak psycholog.ai, które oferują pomoc dostępną 24/7.
• Wspieranie kampanii, petycji i ruchów społecznych — każdy głos się liczy.

Same osoby transpłciowe podkreślają, że nawet pojedynczy akt wsparcia potrafi zmienić trajektorię ich życia. Sieć pomocy to nie tylko organizacje społeczne, ale także sojusznicy w pracy, szkole i rodzinie.

Ruch oporu: inicjatywy i kampanie przeciw deadnamingowi w Polsce

Najważniejsze projekty i organizacje

W Polsce rośnie liczba inicjatyw, które walczą z deadnamingiem i szeroko rozumianą przemocą wobec osób transpłciowych.

• Kampania Przeciw Homofobii (KPH): prowadzi działania edukacyjne i wsparcie prawne dla osób LGBTQ+.
• Fundacja Trans-Fuzja: specjalizuje się w tematyce transpłciowości, prowadzi szkolenia, konsultacje i interwencje kryzysowe.
• Grupa Stonewall: organizuje marsze równości, kampanie społecznościowe i warsztaty antydyskryminacyjne.
• Grupy samopomocowe w większych miastach: spotkania, grupy wsparcia, warsztaty emancypacyjne.

Lista ta nie jest wyczerpująca, ale pokazuje, że ruch oporu w Polsce nie jest bezsilny.

Kampanie społeczne i ich skuteczność

Skuteczność kampanii społecznych można mierzyć na kilka sposobów: liczbą pozytywnych zmian w prawie, wzrostem świadomości, liczbą osób korzystających z pomocy. W ostatnich latach widoczny jest wzrost liczby interwencji prawnych i zgłoszeń do organizacji.

Tabela 7: Wybrane kampanie społeczne przeciw deadnamingowi
Źródło: Opracowanie własne na podstawie raportów organizacji LGBTQ+

Efekty tych działań są widoczne, ale bariery społeczne i polityczne wciąż utrudniają szeroką zmianę.

Jak dołączyć do zmian? Praktyczne kroki

1. Edukacja własna: Czytaj, słuchaj, oglądaj materiały na temat deadnamingu.
2. Wspieraj organizacje: Przekaż darowiznę, dołącz do wolontariatu, udostępniaj kampanie w social media.
3. Reaguj na deadnaming: W pracy, szkole, rodzinie — nie bądź bierny/a.
4. Zgłaszaj naruszenia: Korzystaj z dostępnych procedur, nawet jeśli nie zawsze są skuteczne.
5. Rozmawiaj: Im więcej ludzi zrozumie wagę problemu, tym szybciej zmieni się klimat społeczny.

Każdy krok ma znaczenie, a realna zmiana zaczyna się od pojedynczych działań.

Przyszłość bez deadnamingu: marzenia, wyzwania i nowe technologie

Jak zmienia się język i prawo w Polsce

Zmiana kultury językowej i prawnej to proces powolny, ale realny. Coraz więcej mediów, instytucji i osób prywatnych zaczyna używać wybranego imienia, nawet jeśli dokumenty formalne jeszcze tego nie odzwierciedlają.

Tabela 8: Postęp w języku i prawie w kontekście deadnamingu
Źródło: Opracowanie własne na podstawie analiz mediów i raportów organizacji

Technologie wsparcia i rola AI

Technologie stają się sprzymierzeńcem osób transpłciowych. AI, takie jak psycholog.ai, już dziś oferuje wsparcie, które w tradycyjnych systemach bywa niedostępne. Sztuczna inteligencja pozwala na monitorowanie własnych emocji, szybkie reagowanie na kryzysy, a także bezpieczne ćwiczenia asertywności i radzenie sobie ze stresem.

Najważniejsze obszary zastosowań AI:

• Szybka, anonimowa pomoc psychologiczna.
• Monitorowanie postępów w radzeniu sobie z traumą.
• Dostosowanie ćwiczeń do indywidualnych potrzeb.
• Wsparcie w sytuacjach kryzysowych bez konieczności oczekiwania na wizytę u specjalisty.

Co możesz zrobić już dziś?

• Edukuj siebie i innych — każda rozmowa to ziarno zmiany.
• Reaguj na deadnaming — nie pozwól, by stał się normą.
• Wspieraj osoby transpłciowe — nawet mały gest ma znaczenie.
• Korzystaj z narzędzi wspierających (np. psycholog.ai) — dbaj o swoje emocje i innych.
• Dołącz do kampanii społecznych — podpisz petycję, udostępnij post, wesprzyj finansowo.

Im więcej osób zdecyduje się działać, tym szybciej deadnaming stanie się przeszłością.

Deadnaming w szerszym kontekście: tożsamość, prawo, społeczeństwo

Deadnaming a inne formy wykluczenia

Deadnaming często idzie w parze z innymi formami wykluczenia: homofobią, transfobią, mobbingiem. To element układanki, która sprawia, że osoby transpłciowe mają trudniejszą drogę do akceptacji i afirmacji swojej tożsamości.

• Dyskryminacja w miejscu pracy – nie tylko martwe imię, ale też brak awansów czy mobbing.
• Wykluczenie z życia rodzinnego – całkowite odcięcie kontaktu po coming oucie.
• Przemoc psychiczna – powtarzające się akty mikroagresji.
• Brak dostępu do wsparcia psychologicznego – niedofinansowane systemy publiczne.

Walka z deadnamingiem to walka o szerszą sprawiedliwość społeczną.

Zmiana imienia: proces, wyzwania i koszty

Zmiana imienia w Polsce to wciąż proces żmudny, kosztowny i pełen biurokratycznych pułapek.

1. Zebranie dokumentacji medycznej i opinii psychologicznej.
2. Wniesienie pozwu do sądu o ustalenie płci i zmiana imienia.
3. Oczekiwanie na wyrok, często w atmosferze niepewności.
4. Aktualizacja danych we wszystkich bazach — dowód osobisty, szkoły, uczelnie, banki.
5. Koszty finansowe i emocjonalne — opłaty sądowe, konsultacje specjalistyczne, czas pracy.

Tabela 9: Zmiana imienia w Polsce – proces i koszty
Źródło: Opracowanie własne na podstawie doświadczeń organizacji społecznych

Międzynarodowe inspiracje i dobre praktyki

W wielu krajach proces zmiany imienia jest znacznie prostszy i bardziej inkluzywny. W Argentynie wystarczy oświadczenie administracyjne, w Danii i Norwegii — wniosek online bez konieczności diagnozy medycznej.

Najlepsze praktyki z zagranicy:

• Brak wymogu diagnozy medycznej.
• Krótki czas oczekiwania na zmianę.
• Brak opłat lub symboliczne koszty.
• Obowiązek szkoleń dla urzędników.
• Ochrona wybranego imienia w każdej sferze życia – publicznej i prywatnej.

Inspiracje międzynarodowe pokazują, że deadnaming nie musi być nieodłączną częścią doświadczenia osób transpłciowych. Realna zmiana jest możliwa, gdy społeczeństwo i prawo zrozumieją wagę problemu.

Podsumowanie

Deadnaming to nie jest tylko kwestia imienia czy błędu językowego — to brutalny mechanizm wykluczenia, który rani, upokarza i niszczy poczucie własnej wartości. W polskiej rzeczywistości, gdzie brak jest oficjalnych statystyk i dedykowanych regulacji, problem ten wciąż jest marginalizowany. Jednak głosy osób transpłciowych i rosnąca liczba sojuszników nie pozwalają już na dalsze ignorowanie tej traumy społecznej. Jak pokazują badania APA z 2024 roku i doświadczenia organizacji takich jak Trans-Fuzja czy KPH, martwe imię to nie przeszłość — to wciąż aktualna bariera do godnego życia. Każdy z nas może przyczynić się do zmiany: poprzez edukację, wsparcie i reagowanie na akty deadnamingu. Współczesna technologia, w tym narzędzia AI pokroju psycholog.ai, daje nowe możliwości wsparcia, ale prawdziwą zmianę przyniesie tylko zbiorowa odpowiedzialność i empatia. Nie pozwól, by martwe imię decydowało o czyjejś przyszłości — dziś możesz być częścią tej zmiany.